Wie is de leider van de kudde? Is dat de (leid)hengst? Is het de zogeheten alpha merrie? Is het meest dominante paard automatisch de leider? Of zijn paarden nog anders georganiseerd?
Wat is een leider?
De allersimpelste omschrijving is: een leider is iemand met volgers. Als je iets verder kijkt, kan je ook zeggen: een leider is iemand die richting geeft, nieuwe dingen begint en inspireert.
Voor de paardenkudde kunnen we dit vertalen naar: de leider is degene die het initiatief neemt om iets te gaan doen, waarop de rest van de groep volgt.
Zo kan in een kudde een bepaald paard het initatief nemen om – bijvoorbeeld – naar de rivier te gaan om te drinken, om te gaan grazen of te gaan rusten. De andere paarden in de kudde zien dat, vinden dat ook een goed idee en volgen. De leider loopt dus voorop naar de plek waar de kudde heen gaat.
De leider van een kudde is dus degene die richting geeft, die voorop gaat en die zo gaandeweg ook de dagindeling van de kudde bepaalt: nu is een goede tijd om te rusten, nu gaan we wat zout eten, enz.
Of de andere paarden volgen, hangt mede af van de zekerheid en overtuiging waarmee het eerste paard de nieuwe activiteit inzet. Het is dus niet zo dat de leider de overige paarden dwingt om haar te volgen, of dat ze vindt dat het hoog tijd is dat de andere paarden iets gaan drinken. Ze heeft dorst en gaat dus naar het water. De overige paarden zien dat en omdat ze ook dorst hebben of omdat ze graag bij elkaar blijven gaan ze mee.
Bij wilde paarden is degene die dit initiatief neemt meestal eén van de oudere merries, in gedomesticeerde kuddes kan het ook een ruin zijn.
De merries in een wilde kudde blijven vaak een leven lang bij elkaar. De oudere merries in de groep hebben alle levenservaring die nodig is om de kudde te leiden. Zij weten waar de beste drinkplekken zijn, waar je het beste eten kunt halen, waar goede beschutting is bij slecht weer. De overige dieren weten dat en gesteund door het zelfvertrouwen van deze merries die weten hoe de wereld in elkaar zit volgen ze haar graag.
De kuddeleider is niet perse het meest dominante paard van de kudde. Dominante dieren zijn juist niet zulk prettig gezelschap voor de ondergeschikte paarden en doorgaans bezig met hun eigenbelang, waarbij ze anderen wegjagen van iets wat ze voor zichzelf willen hebben. Niet iemand om te volgen, dus.
Dit leiderschap is een kudde is niet iets wat met geweld afgedwongen wordt, of wat van de ene op de andere dag ontstaat.
In een kleine kudde is deze rol vaak voorbehouden een een enkele merrie, maar in grotere kuddes kunnen de rollen ook verdeeld zijn over verschillende dieren.
Soms kan ook een jonger dier het initiatief voor een nieuwe actie nemen. Maar vaak is het dan wel zo, dat het jongere dier, als het merkt dat andere dieren haar volgen, aarzelt, even stopt en een ander paard voor laat gaan en de leiding laat nemen. Zo gaat uiteindelijk toch weer een leider voorop op de tocht naar de volgende plaats.
Zo zie je dat leiderschap bij paarden niet zo eenduidig is. De rol van de leider kan op verschillende momenten door verschillende paarden ingevuld worden.
Lees meer over de rol van een hengst in de kudde